Nachtarbeid en sociale leven

Mensen die in ploegendienst of in wisseldiensten werken, waaronder ’s nachts, ervaren vaak sociale nadelen. Dit heeft te maken met het feit dat je regelmatig moet werken op tijdstippen waarop anderen vrij zijn. Als je ’s nachts werkt, breng je de tijd overdag door met slapen (als het lukt) en met andere bezigheden, grotendeels zonder vrienden of familie.

Mensen die zelf niet op onregelmatige tijden werken, kunnen zich vaak maar moeilijk indenken hoe het is om ’s nachts te moeten werken en overdag vrij te zijn. Nachtarbeiders stuiten daarom regelmatig op onbegrip van hun omgeving. Zo bestaat het misverstand dat je meer dingen kunt ondernemen in je vrije tijd omdat dit overdag is, terwijl je lichaam zich ook weer moet opladen voor een (vaak zware) nachtdienst. Bedenk ook dat de sociale nadelen worden versterkt door de vermoeidheidsklachten als gevolg van de nachtdiensten.

Zorg ervoor dat werk en privé in balans zijn, want dat is van cruciaal belang. Het is belangrijk dat jouw omgeving hiermee rekening houdt en dat je zelf goede afspraken maakt met familie en vrienden. Ook ligt een aangepaste planning aan de basis van een betere afstemming tussen werk en je sociale leven.

1. Probeer een goede balans tussen herstel en sociaal leven te vinden. Want als je je over een langere periode vooral aanpast aan het ritme van anderen (om veel tijd met hun door te kunnen brengen), gaat dat eventueel ten kosten van je eigen rust en herstel. En als je weinig tijd vrij maakt voor gemeenschappelijke activiteiten, kan dat goed uitpakken voor je eigen rust en herstel, maar gaat dat eventueel ten koste van je sociaal leven.
2. Informeer gezinsleden en vrienden over je activiteiten. Een wekelijkse app aan je beste vrienden, een bord met berichten of je dienstrooster op de koelkast zijn goede methodes om te communiceren wanneer je elkaar overdag niet spreekt.
3. Overleg met je gezin en vrienden over de beste manier om voldoende slaap te krijgen. Dat helpt hen om zich bewust te worden van jouw levensstijl en jouw behoeftes beter te begrijpen.
4. Probeer zoveel mogelijk samen te eten, zonder afleiding door TV, mobieltjes of tablets. Tijdens een gezamenlijke maaltijd kun je met elkaar praten, activiteiten plannen, problemen bespreken of gewoon je dag (of nacht!) bespreken.
5. Plan vakanties en regelmatige familiedagen samen met je gezin. Plan met je vrienden vooruit om samen iets leuks te ondernemen. Soms kan het vooruitzicht van een vakantie of leuke uitjes de dagelijkse stress verlichten.
6. Breng iedere week ‘quality time’ of ‘dates’ door met je partner. De intimiteit binnen een relatie heeft er vaak als eerste onder te lijden wanneer de druk van werk, opvoeding en huishouden toeneemt.
7. Wissel van dienst of neem vrij voor belangrijke gebeurtenissen zoals verjaardagen, bruiloften en belangrijke wedstrijden of optredens van je kinderen.
8. Doe met collega’s leuke dingen tijdens gezamenlijke vrije tijd. Misschien vind je wel collega’s die overdag met je willen sporten, koken, shoppen of en serie kijken.
9. Maak gebruik van je vrije dagen en geniet ook van de tijd voor jezelf. Grijp bijvoorbeeld de kans om in je vrije tijd een hobby te volgen waarvan je geniet. Je kunt lezen, breien, postzegels verzamelen, koken, golfen, tennissen, zangles nemen… er zijn zo veel leuke activiteiten.
10. Praat ook met andere nachtwerkers en deel jullie ervaringen om nieuwe ideeën te krijgen voor een gezond sociaal leven.